Gru 1 2020 - Gru 1 2020

Nowomiejska 7

Date

Gru 1 2020 - Gru 1 2020

Location

Kamienica przy Nowomiejskiej 7 nie wyróżnia się na tle sąsiadujących z nią budynków. Jeśli przyjrzymy się bliżej, zauważymy jednak ślady, które czynią ją wyjątkową. Na oryginalnym, kamiennym portalu z XVIII wieku i zdobionych drzwiach okutych blachą (datowanych na połowę wieku XVIII) odnajdziemy ślady po kulach. Zachowały się, mimo że sama kamienica – podobnie jak blisko 85% zabudowy warszawskiej starówki – została zrujnowana w czasie powstania. Podczas odbudowy kamienicy w latach 1954-1955 zadecydowano o użyciu zachowanych, oryginalnych elementów zburzonej kamienicy. W ten sposób zachowano i na nowo wprowadzono do projektu nie tylko zabytkowe elementy konstrukcji, ale też bezcenne świadectwo walk toczących się na starówce.

Dokładne losy kamienicy w czasie powstania nie są dobrze znane. Wiemy, że nie przetrwała powstania, zachowała się jedynie jej piwnica i elementy parteru. Cała ulica Nowomiejska była ścisłym centrum walk. Zachowały się fotografie barykad budowanych na ulicy, być może pod numerem siódmym znajdowało się ujęcie wody, z którego korzystali do jego zasypania mieszkańcy. Z informacji, jakie znajdziemy w archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego, można wnioskować, że ostateczny cios spadł na budowlę i ludzi, którzy się w niej znajdowali, 19 sierpnia 1944 roku. To wtedy pod jej gruzami zginął m.in. Michał Strankowski, urodzony w 1902 roku doktor zoologii, weteran wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Od lat trzydziestych pracował w warszawie jako pedagog, uczył biologii, został też dyrektorem jednego z warszawskich gimnazjów. W czasie II wojny światowej prowadził tajne nauczanie.

O ostatecznym wyglądzie zrekonstruowanej kamienicy i o użyciu oryginalnych elementów zadecydował Stanisław Żaryn – w czasie powstania członek AK i podporucznik rezerwy artylerii pseud. „Bej”, po wojnie jeden z najważniejszych architektów Warszawy. Jemu zawdzięczamy również obecny wygląd ponad 40 kamienic Starego Miasta i kolumny Zygmunta III Wazy.

Ciekawostką jest, że zabytkowe drzwi nie pochodzą oryginalnie z tej kamienicy. Zostały przeniesione spod numeru 35. na ulicy Piwnej. Trudno dziś rozstrzygać o źródłach tej decyzji. Obie kamienice zostały zniszczone w podobnym stopniu w sierpniu 1944 roku, rozebrane i na nowo zrekonstruowane w latach pięćdziesiątych. Być może zadecydowały względy estetyczne.

adres

Nowomiejska 7

ważne osoby

ppor. Stanisław Żaryn, ps. „Bej”

los wojenny

Kamienica została zbombardowana w czasie powstania i zawaliła się, prawdopodobnie 19 sierpnia 1944 roku.

los współczesny

Kamienica nie przetrwała powstania. Została odbudowana w latach 1954-1955

„Właśnie woda była mniej więcej w tym domu na Nowomiejskiej, gdzie teraz są bardzo dobre lody. Nie wiem, który to jest numer, bo numery zostały pozmieniane, ale w tym domu, gdzie teraz są bardzo dobre lody, lubię bardzo pistacjowe. Tam właśnie była woda i była kolejka i poszła mama z moją siostrą Władzią, a moja siostra Władzia, to muszę powiedzieć, miała zdolności paranormalne. […] Powiedziała w pewnej chwili do mamy: „Mamo, wychodzimy”, a już były blisko wody. Mama się nie kwapiła, a Władzia mówi: „Ale to już! To już!”. I wyszły, mama się jej posłuchała, a tam rąbnęły bomby, przebiły strop i to były bomby zapalające, tak że ludzie palili się żywcem. Mama tam ratowała.”
Elżbieta Zofia Stolarczyk

„To było na ulicy Nowomiejskiej, naprzeciwko kościoła Paulinów […]. Wracałam, niosłam granaty, ale na wierzchu koszyka z granatami niosłam jabłka. Widzę: grupa jedna Niemców stoi i rewiduje ludzi, grupa druga Niemców rewiduje ludzi, a jedna grupa jest wolna. Mnie ciarki ze strachu przeszły, już wiedziałam, że to moja ostatnia godzina. Byłam czasami bezczelna. Podeszłam do trzeciej grupy […] i mówię: „Proszę pana, niech mi pan pomoże, moja mama mieszka tu niedaleko, niepokoi się bardzo. Czy mógłby pan mnie podprowadzić?” On zasalutował, myślał, że poderwał panienkę i chciał wziąć koszyk, żeby mi nieść, a ja mówię: „Nie, my lubimy jabłka, moja mama, moja niania i ja. Ale pan dostanie.” Dałam mu jabłko i zaprowadził mnie pod dom.”
Krystyna Kucharzyk „Klementyna”