Gru 1 2020 - Gru 1 2020

Mazowiecka 11a

Date

Gru 1 2020 - Gru 1 2020

Location

Dom Artysty Plastyka, usytuowany w samym centrum Warszawy na ulicy Mazowieckiej, to jeden z lepiej znanych i rozpoznawalnych obiektów z utrwalonymi śladami z czasów Powstania Warszawskiego. W czasie niemieckiej okupacji budynek znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie przedwojennej siedziby Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, przejętego następnie dla potrzeb Arbeitsamtu – okupacyjnego urządu pracy. W czasie powstania stał się celem walk – nie tylko ze względu na swoje strategiczne znaczenie, ale i skojarzenia, jakie budził w mieszkańcach ze względu na przymusowe zsyłki na roboty.

Pierwsza próba zajęcia obiektu nastąpiła już w godzinie „W”. Plutony 101 i 116 ze Zgrupowania AK „Bartkiewicz”, pod dowództwem ppor. Jana Martynkina „Bohuna” sforsowały mur na tyłach budynku i dostały się na jego dziedziniec. W wyniku skutecznej obrony niemieckiej obsady Arbeitsamtu Polacy zostali zmuszenie do odwrotu i zajęli stanowisko na ul. Mazowieckiej 11.

Kolejny atak przeprowadzono późnym wieczorem jeszcze tego samego dnia. Wzięli w nim udział żołnierze 2. plutonu 4. kompanii porucznika Kazimierza Pogorzelskiego „Rygla”. Zaatakowali bezpośrednio z podwórza na Mazowieckiej 11 przez wybitą w murze wyrwę. Niemcy tym razem ustąpili pod naporem powstańców, kilku zginęło na miejscu, reszta zbiegła przez plac Małachowskiego. Powstańcy zdobyli wówczas 20 karabinów, skrzynki z amunicją i umundurowanie.
Sam budynek Domu Artysty Plastyka ucierpiał najbardziej 22 sierpnia 1944 roku, kiedy niemiecka piechota pod osłoną czołgów zaatakowała z placu Małachowskiego barykady u wylotu ulic Traugutta i Mazowieckiej.

7 marca 1941 roku w kamienicy znajdującej się naprzeciw (pod numerem 10.) w mieszkaniu na czwartym piętrze żołnierze grupy likwidacyjnej kontrwywiadu Okręgu Warszawa – Miasto ZWZ wykonali wyrok na aktorze Igonie Symie, w czasie wojny dyrektorze Theater der Stadt Warschau i agencie niemieckiego wywiadu.

adres

Mazowiecka 11a

ważne osoby

ppor. Jan Martynkin „Bohun”, por. Kazimierz Pogorzelski „Rygiel”

data wydarzenia

22 sierpnia 1944 roku – atak niemieckiej piechoty pod osłoną czołgów.

los wojenny

W czasie powstania, ze względu na sąsiedztwo siedziby Arbeitsamtu, stał się miejscem zaciętych walk.

los współczesny

Mieści się tu Dom Artysty Plastyka.

„1 sierpnia pamiętam w ten sposób, że po godzinie piątej (mieszkaliśmy na Mazowieckiej 11), zaczęła się strzelanina. Przechodził patrol niemiecki przez Plac Dąbrowskiego, nasi zaczęli strzelać i tak się zaczęło. Później nasze oddziały szturmowe z Batalionu „Kiliński”, zajęły wszystkie okolice Śródmieścia. Kompania kapitana „Żmudzina” broniła od strony Królewskiej, bo Ogród Saski był w rękach niemieckich, a tutaj była linia obronna i tam „Żmudzin” bronił ze swoimi chłopakami.”
Bogdan Łuniewski „Puchacz”Batalion „Kiliński”

„Powstanie zastało mnie na ulicy Mazowieckiej, bo tam było zgrupowanie mojego oddziału. Czekaliśmy na Powstanie. Młodzież czekała z utęsknieniem na Powstanie. Nareszcie! Nareszcie! Tak było, taki był nastrój wśród młodzieży. […] Musztra się odbywała na ulicy Mazowieckiej, to chyba 3, to była szkoła. Tam jakieś powiązania były z konspiracją i tam dosłownie nas tak jak żołnierzy szkolili. Pamiętam „padnij, powstań” – ten, który nas szkolił, to mnie nogą przycisnął.”
Danuta Wesołowska „Danka”, „Mina”łączniczka, strzelec, Zgrupowanie „Bartkiewicz”, 4. kompania kapitana „Żmudzina”